Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Tarımsal Üretimin Niteliği Değişimi ve Dağılışının CBS Ortamında Analizi

Ecotourısm: A Key Study From Kemaliye

Yeryüzü Şekilleri Açısından Siirt Çevresinin Paleocoğrafik Evrimi

Diyarbakır Suriçi Kent Bilgi Sistemi

 

DİYARBAKIR SURİÇİ TARİHİ KENT BİLGİ SİSTEMİi

Özet: Günümüzün gelişen teknolojisi mekan organizasyonu, yönetimi ve tanıtımı konusunda oldukça gelişmiş araçlar sunmaktadır. Yeryüzünü ve yeryüzünü meydana getiren mekansal bileşenlerin tanınması, çevrsel fonksiyonel özelliklerinin bilinmesi, mekandan optimum düzeyde faydalanma ve mekanla ilgili kararlar verme sürecinde etkin rol oynayacaktır. GIS (Geographic Informatıon System) etkileşimli multimedya araçları ve internetin güçlü yönlerinin birlikte kullanımıyla mekana ait olaylar ve fonksiyonel nitelikler kitlelere kolayca ulaştırılabilir böylece geniş kitlelerin mekan konusunda hızlı ve güncel bilgilendirilmeleri sağlanabilir. Bu çalışmada sözkonusu teknolojik araçlarla Diyarbakır tarihi kentinin mekansal bilgilerinin toplanması ve internet aracılığıyla kitlelere ulaştırılmasında uygulanan örnek bir web tasarımı anlatılmıştır.

Giriş:

Bilgisayar teknolojisine dayalı bir bilgi sisteminin en önemli aşamalarından biri şüphesiz onu kitlelerin hizmetine paylaşımına sunmaktır. Bu amaçla Diyarbakır tarihi kent bilgi sistemini ve eski Diyarbakır’ın yok olmakla karşı karşıya olan, gizli kalmış tarihsel yapılarını tüm dünyaya duyurmak amacıyla multimedya araçları ile desteklenmiş etkileşimli ve bir çok özelliği olan bir web sitesi oluşturuldu (http://www.e-diyarbakir.info).

 Bu uygulamayla Türkiye’de ilk kez bir tarihsel mekanın coğrafi bilgi sistemi desteği ile çok geniş kullanıma açılması söz konusu oldu. Ancak şunu belirtmek gerekir GIS çalışmalarının web de yayınlanması ancak "map server" uygulamaları ve kullanıcı arabiriminde ek plug-in'lerin yüklenmesiyle mümkündür. Bu aşamada geniş bir kullanıcı kitlesine ulaşma ve olabildiğince görsel olma amaçlanmıştır.Bu web sitesindeki çoğu uygulamalar flash haritalar, görüntüler, Java dili ve Java appletleri ile zenginleştirilmiş panoramik görüntüler ve ActiveX gibi eklentiler (plug-in) ile çalışan sanal gezintilerden oluşmaktadır. Geniş bir kullanıcı kitlesine ulaşmak hedeflendiğinden veritabanı bilgi sistemlerinin mimari yapısı olan “Fat Client” teknolojisi yerine ek programcıklar yüklenmesini gerektirmeyen  “Thin Client” uygulamaları benimsenmiş ve tüm mültimedya araçlarının tarayıcılarda sorunsuz yüklenmesi hedeflenmiştir.

Tasarımın ana hatları:

Sitedeki sayfalar aşağıdaki gibi dizayn edildi:

1. Proje ile ilgili bilgiler aşamalar hedefler katılımcılar ve coğrafi çevre bilgileri:

Şekil 1: Suriçi Tarihi Kent Bilgi sistemi ve coğrafi çevre konusunda bölümlere ayrılmış ilk arayüz

2. Tarihi kentin ve yakın çevresinin coğrafi yapısı konusunda fikir verebilecek harita plan ve uydu görüntülerinden oluşan bölüm (Suriçi Harita ve Görüntüleri):

 

a)Ayrıntılı Suriçi kent planı 

b)Ayrıntılı hava fotoğrafı (Zoom edilebilir özelliklere sahip)

c)Tematik haritalar :

·         Tarihi yapıların parsel yapısı üzerinde dağılışı

·         Tarihi yapıların mahallelere dağılışı

·         Diyarbakır Suriçi'ndeki tarihi yapıların tescil numaralarına göre lokasyonel dağılışları ve türleri

·         Diyarbakır Suriçi'ndeki tarihi yapıların isimlerine göre lokasyonel dağılışları ve türleri

·         Diyarbakır Suriçi'ndeki tarihi yapıların uydu görüntüsü üzerinde lokasyonel dağılışları ve türleri

·         Diyarbakır Suriçi'ndeki tarihi yapıların isimlerine, türlerine ve mahallelere göre dağılışları

·         Diyarbakır Suriçi'ndeki tarihi yapıların sokak ağı üzerinde lokasyonel dağılışları, türleri ve dağılışı

·         Diyarbakır Suriçi'nin adres bilgisi ve önemli yerler haritası

·         Diyarbakır Suriçi'nin kuruluş yeri rölyefi, parselasyon yapısı ve  önemli yerler haritası

·         Diyarbakır Suriçi'nin kuruluş yeri yükselti kademeleri, önemli yerler ve yakın çevre planı

·         Diyarbakır Suriçi ve yakın çevresinin hipsografik lokasyonel planı

·         Diyarbakır Suriçi mahalleler haritası

·         Diyarbakır Suriçi mahalleler nüfus yoğunluğu haritası

·         Diyarbakır Suriçi mahalleler nüfus yoğunluğu ve işyeri nüfusu büyüklüğü haritası

·         Diyarbakır Suriçi'nde mahallelerin  işyeri ve konut sayısı oranı haritası

Şekil 2: Suriçi’ne ait tematik haritaların yer aldığı bölüm

d)3D haritalar:

·         Diyarbakır çevresinin sayısal arazi modeli

·         Diyarbakır çevresinin sayısal arazi modelinden 3 boyutlu görünüm

·         Diyarbakır kenti ve yakın çevresinin sayısal arazi modelinden 3 boyutlu görünüm

·         Diyarbakır çevresinin 3 boyutlu sayısal arazi modeli üzerinde güneyden kuzeye bakış açısı

·         Diyarbakır çevresinin 3 boyutlu sayısal arazi modeli üzerinde güneyden kuzeye bakış açısı (yakın plan)

·         Diyarbakır çevresinin 3 boyutlu sayısal arazi modeli üzerinde kuzeyden güneye bakış açısı

·         Diyarbakır çevresinin 3 boyutlu sayısal arazi modeli üzerinde kuzeyden güneye bakış açısı (yakın plan)

·         Diyarbakır kenti ve yakın çevresinin 3 boyutlu rölyef haritası (güneyden kuzeye bakış açısı)

·         Diyarbakır kenti ve yakın çevresinin konturlanmış 3 boyutlu rölyef haritası (güneyden kuzeye bakış açısı)

·         Diyarbakır kenti ve yakın çevresinin yakın plan 3 boyutlu rölyef haritası (güneyden kuzeye bakış açısı)

·         Diyarbakır Suriçi'nin  3 boyutlu sayısal arazi modeli üzerine giydirilmiş kent planı

·         Diyarbakır Suriçi'nin  3 boyutlu sayısal arazi modeli üzerine giydirilmiş uydu görüntüsü ve tescilli yapıları

Şekil 3: Suriçi’ne ait 3 boyutlu sayısal arazi modellerinin ve blokdiyagramların  yer aldığı bölüm

e)Uydudan Diyarbakır ve çevresi (Flashearth):  Bu bölümde Google Earth’in flash üzerinde gerçekleştirilmiş ve herhangi bir program yüklenmesini gerektirmeyen bir uygulama yer almaktadır. Diyarbakır Suriçi merkez alınmıştır.

 3. Tarihi Kent Bilgi Sisteminin HTML ve flash harita bilgi ve dökümanlarla hazırlanmış bölümü:

a) Tarihi Yapılar (Haritalı Alfabetik): Soldaki navigasyon üzerinde istenen bölgelere erişim ve sağlanabilir. Büyük ekrandaki harita üzerinde tüm yapılara link verilmiştir. Her bir yapı üzerine geldiğinde isim ve ilgili küçük resim görüntülenmekte, tıklandığında ise yapı ile ilgili detaylı sayfalar pop-pup pencere olarak açılmaktadır. Bu bölümde aynı zamanda alfabetik yapıya göre tarihi yapılar harita üzerinde görüntülenebilmektedir.

Şekil 4: Harita üzerinde tüm tarihi yapılara ve bağlantılı sayfalara ulaşmayı sağlayan bilgi ekranı

 

b) Tarihi Yapılar (Uydu Görüntülü) : Bir önceki sistem uydu görüntüsü üzerinden gerçekleştirilmiştir.

c) Flash Haritalar: Etkileşimli  Flash Haritalar alt kategorisinde ise Suriçi tarihi yapılar ve adres bilgilerini sorgulamanın yanı sıra mahallelere göre istatistiksel verilere ulaşılabilir ve tematik haritalar oluşturulabilir.

Flash dönüşümlü etkileşimli haritalar şunlardır:

·         Tüm Tescilli Yapılar

·         Tescil Numaralarına Göre Tarihi Yapılar

·         Başlıca Yapılar ve Adres Bilgisi

·         Mahalle Sınırları ve Başlıca Yapılar

·         Mahalleler ve Nüfusları

·         Mahalleler-Nüfus-Konut Analizleri

Şekil 5: Flash haritalar arayüzlerinde hem tarihi kente ait mekansal veriler  hem de demografik verilerin birlikte analizi mümkündür

 

d) Tüm Tarihi Yapılar (Liste)

 4. Bu bölüm tamamen fotoğraflardan ve panoramik görüntülerden oluşmaktadır:

a) 180° panoramik görüntüler:

Panoramik görüntülerden bazıları:

·         Dicle Üniversitesinden Diyarbakır

·         Ulucami güney cephesinden bakış

·         Behrampaşa Cami avlusu Kuzeybatıdan  bakış

·         İçkale Artuklu Sarayı Höyüğünden güneye bakış

·         Surlar üzerinden Yedikardeş Burcu ve Alipaşa Mahallesi

b) Haritalı ve klavuzlu panoramikler 

Şekil 6: Java applet  uygulamasıyla n aynı zamanda bakış açısını da gösteren Urfakapısı’a ait 180° klavuzlu panoromik görüntü

c) 360° panoramik görüntüler

d) Fotoğraflar (Slayt show)

5. Bu bölüm 3D görsel canlandırma ve mimari uygulama yazılımları ile gerçekleştirilmiş tarihi kent içinde sanal gezintileri ve gelecek için öngörülen projelerin simülasyonlarından oluşmaktadır:

a) Simülasyon-Sanal Gerçeklik (video): 3D görsel canlandırma ve mimari uygulama yazılımları ile gerçekleştirilmiş tarihi kentte öngörülen mekansal değişimleri gerçekleştirecek projelere ilişkin simulasyonlardan oluşmaktadır

:

Şekil 7: Tarihi kentte öngörülen mekansal değişimleri gerçekleştirecek projelere ilişkin simulasyonlar

 

b) Sanal Gezinti(vrml): Vrml ile sanal gezinti bölümünde sanal bir Diyarbakır oluşturulmuş ve bir ActiveX eklentisiyle, yani bir plug-in ile çalışan programcık sayesinde tüm Suriçi sokak ve caddelerinde önemli mekanların sihirli dünyasında 3 boyutlu ve istendiği zaman objelerdeki linklerden ilgili bilgilere ulaşmak şeklinde sanal bir gezinti gerçekleştirilebilmektedir.

6. Web sitesinin diğer bölümlerini ise konu ile ilgili diğer bağlantılar, iletişim , paylaşım ve yazışma menüleri oluşturmaktadır.

Sonuç olarak, Diyarbakır suriçi tarihi kent bilgi sistemi materyallerinden oluşturulmuş, Diyarbakır tarihi kentinin tanıtımını ve gizli kalmış, bilinmeyen tüm yönlerini sergilemeyi ve tanıtmayı amaçlayan, izleyicinin sıkılmayacağı, görsel multimedya web olanakları ile zenginleştirilmiş bir web tasarımı gerçekleştirilmeye çalışıldı.